عيسي ابراهيمي، نصرالله محبوبي صوفياني و يزدان كيواني.نشریه دانشکده منابع طبیعی،دوره61، شماره3، مهرماه 1387،صفحه 665-680

چكيده

جهت شناسايي و بررسی نوسانات فصلی درشت كفزيان رودخانه زاينده رود، در مسير آن از محل باغ پرندگان تا شهر ورزنه به مسافت تقريبي 140 كيلومتر تعداد 8 ايستگاه نمونه برداري انتخاب گرديد. نمونه برداری از پاييز82 با تواتر دو بار در هر فصل از ايستگاه های انتخابی به كمك يک دستگاه نمونه بردار سوربر، اکمن و لوله پی وی سی به عمل آمد. نمونه‌هاي جمع آوري شده پس از جداسازي و شمارش به كمك كليدهاي شناسايي موجود تا حد جنس و در برخي موارد خانواده شناسايي گرديد. مجموع نمونه های بي‌مهره كف‌زي بدست آمده در 19 جنس، 17 خانواده، 13 راسته و 5 رده جای گرفتند. از 13 راسته شناسايي شده، راسته Ephemeroptera (زودميران) و راسته Trichoptera (موي‌بالان)، از لحاظ تعداد خانواده و جنس از متنوع‌ترين راسته‌هاي شناسايي شده بودند كه بيشترين پراكنش را در ناحيه شهر اصفهان و ناحيه بالادست رودخانه داشتند. درحالي كه رده Oligochaeta  (كم‌تاران)، با داشتن سه راسته و 4 خانواده و همچنين راسته Diptera (دوبالان)، با داشتن سه خانواده و دو جنس بيشترين پراكندگي را در ناحيه پايين دست رودخانه نشان دادند. در عين حال خانواده‌هايLumbriculidae ، Lumbricidae و Tubificidae و جنسهای Chironomus و Piscicola   درتمام ايستگاه‌ها و در بيشتر فصول سال حضور داشتند، اگرچه تراكم آنها دامنه وسيعي از تغييرات را نشان ‌داد. در مقابل خانواده Glossiphoniidae و جنس‌هايBaetis ،Piscidium ، Hydropsyche ، Agrion  وValvata ، تنها در برخي از ايستگاه‌ها و بعضي از فصول سال يافت شدند. تجزيه وتحليل آماری نتايج همبستگی معنی دار منفی شاخص های شانون، سيمپسون و مارگالف را با هدايت الکتريکی آب و ميزان مواد آلی بستر رودخانه نشان داد. بطوری که شاخص تنوع زيستی شانون کمترين تنوع را در ايستگاه های گلی- لجنی رودخانه نشان داد. در عين حالی شاخص مارگالف با pH آب دارای همبستگی مثبت بود. بدين ترتيب به نظر می رسد تغييرات ايجاد شده در ترکيب جمعيت کفزيان رودخانه مي‌تواند ناشي از، تغييرات فيزيكي جنس بستر رودخانه، ويژگي‌های شيميايي آب، چرخه زندگي کفزيان مورد بررسی و يا اثرات توأم آنها باشد.