معصومه خواجه زاده

زیست‌بوم‌های آبی نقش مهمی در تنوع زیستی ، اقتصاد و معیشت مردم ایفا می‌کنند. لازمه مدیریت مناسب مخازن پشت سدها به عنوان یکی از این زیست بومهای مهم و انسان ساخت،  نیازمند اطلاعات کافی در مورد ویژگی‌های لیمنولوژیکی آنها می‌باشد. چرا که، درک درست از کیفیت آب می‌تواند توسعه پایدار و حفاظت از  زیست‌بوم آبی را بدنبال داشته باشد. اطلاع از وضعیت کیفی آب برای اتخاذ راهکارهای مناسب جهت جلوگیری از کاهش کیفیت و یا بهبود آن ضروری به نظر می‌رسد. سد مخزنی رئیسعلی دلواری به قدمت تقریباً 10 سال یکی از دریاچه‌های جوان مخزنی کشور می‌باشد که در استان بوشهر قرار گرفته   و تا به حال مطالعه لیمنولوژیکی روی آن صورت نگرفته است. پایش دائمی و بررسی روند تغییرات فیزیکی، شیمیایی و زیستی دریاچه‌های انسان ساخت می‌تواند به عنوان یک الگو روند شکل‌گیری چرخه‌های مواد و جوامع زیستی دریاچه‌های طبیعی را ترسیم نماید. به منظور برآورد شاخص‌های کیفی NSFWQI، IRWQI و شاخص‌های تنوع شانون-وینر، سیمپسون و مارگالف درخصوص جوامع پلانکتونی دریاچه سد رئیسعلی دلواری تعداد 5 ایستگاه در سطح  آن ، انتخاب و نمونه‌برداری از آب، فیتوپلانکتون و زئوپلانکتون آن از تیرماه 1396 تا مردادماه 1397 با تناوب 45 روز یکبار صورت گرفت. شاخص NSFWQI با استفاده از 9 پارامتر اکسیژن محلول، کلی‌فرم مدفوعی، BOD₅, pH، نیترات، فسفات، تغییرات دما، کدورت و مواد جامد محلول محاسبه شد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص NSFWQI نشان داد که این دریاچه از نظر وضعیت کیفی آب، شرایط مناسبی نداشته و براساس این شاخص کیفیت آب دریاچه در طی دوره مطالعه در وضعیت متوسط قرار گرفت. به همین ترتیب براساس  شاخص کیفی آب ایران (IRWQI ) نیز کیفیت آب دریاچه در وضعیت بد قرار داشت. همچنین شاخص تنوع شانون-وینر، آب دریاچه سد رئیسعلی دلواری را در طبقه کیفی با آلودگی متوسط قرار داد. در مجموع تمامی شاخص‌های محاسبه شده، کیفیت آب دریاچه را متوسط تا بد ارزیابی کردند. براساس نتایج حاصل آب دریاچه سد رئیسعلی دلواری برای مصارف انسانی از جمله شرب مناسب نبوده و توصیه نمی‌شود. بدیهی است استفاده از این منبع آبی برای مصارف انسانی نیازمند رعایت اصول بهداشتی و تصویه مناسب است.  علاوه بر این با توجه به نتایج حاصل می‌توان گفت که این شاخص‌ها برای ارزیابی کیفیت آب دریاچه سد رئیسعلی دلواری مناسب بوده و می‌تواند به عنوان معیاری برای ارزیابی کیفیت آب این دریاچه به کار یرده شوند.