گودرزیان فرناز

1388. اثر سير بر عملکرد رشد، کيفيت لاشه، شاخص­ های خونی و فعاليت سيستم ايمنی قزل ­آلای رنگين­ کمان

چکیده:

يکی از مسائل بسيار مهمی که صنعت آبزی­ پروری با آن رو برو است، شيوع و گسترش بيماری در سيستم ­های پرورشی است. بدين منظور و نيز جهت تحريک و تقويت رشد و بهبود عملکرد جيره­ های غذايی، استفاده از مواد شيميايی و به ويژه آنتی­ بيوتيک­ها در حال افزايش است. اما با توجه به مضرات استفاده از اين مواد، از جمله افزايش مقاومت به عامل بيماری­زا و نيز عدم کارايی آن­ها در بهبود و پيشگيری از بروز بيماری در برخی از موارد، توجه پرورش دهندگان به مواد محرک طبيعی رو به افزايش است. اين مواد علاوه بر تحريک سيستم ايمنی غير اختصاصی و در نتيجه افزايش مقاومت به بيماری­ها، موجب بهبود رشد، ضريب تبديل و ارتقای کيفيت لاشه می­شوند. سير يکی از مواد محرک طبيعی است که در منابع علمی بر خواص متعدد دارويی آن تأکيد شده است. بر اين اساس در تحقيق حاضر خواص پودر سير بر پارامترهای رشد و تغذيه (شامل وزن نهايی، ضريب رشد ويژه، شاخص وضعيت، درصد افزايش وزن بدن، ضريب تبديل غذا، شاخص کبدی، پروتئين توليد شده و بازده مصرف پروتئين)، ترکيب شيميايی لاشه (شامل پروتئين، رطوبت و چربی)، فاکتورهای بيوشيميايی خون (شامل TP، Alb، Glb، Alb:Glb، Glc، CHOL، TG، HDL، LDL، GOT و GPT)، فعاليت سيستم ايمنی (فعاليت ليزوزيمی) و کيفيت لاشه قزل­ آلای رنگين­ کمان مورد بررسی قرار گرفت. بدين منظور بچه ماهيان قزل ­آلای رنگين­ کمان (1±7 گرم) به شش گروه (تيمارها) و هر گروه به سه زير گروه (تکرارها) تقسيم شدند. گروه اول به عنوان شاهد با جيره پايه و فاقد سير و گروه­های دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم به ترتيب با جيره­های حاوی 10، 20، 30، 40 و 50 گرم پودر سير به ازاء هر کيلوگرم جيره غذايی به مدت 60 روز، تغذيه شدند. نتايج حاصل نشان داد که  پروتئين لاشه تمامی تيمارهای حاوی سير (به جز تيمار شماره دو) افزايش معنی­ داری نسبت به تيمار شاهد داشت و محتوای چربی بدن در تيمار پنج و شش به طور معنی­ داری از شاهد کم­تر بود ( p<0/05). وزن نهايی به طور معنی­ داری در تيمار شاهد نسبت به ساير تيمارها، به ويژه تيمارهاي حاوی سطوح بالاتر سير، افزايش داشت. در حال که پارامترهای درصد افزايش وزن بدن و ضريب رشد ويژه فقط در تيمار g/kg 50 سير، کاهش معنی­داری را نسبت به تيمار شاهد نشان داد. ضريب وضعيت و ضريب تبديل غذا و شاخص کبدی تفاوت معنی­ داری را در بين تيمارها نشان نداد. محتوای پروتئين کل سرم، آلبومين و گلوبولين در تيمارهای حاوی سير افزايش يافت به طوری که کم­ترين مقدار TP در تيمار شاهد و بيشترين مقدار آن در تيمار شماره سه بدست آمد (p<0/05). محتوای گلوبولين در تيمارهای سه، چهار و پنج، افزايش معنی­ داری نسبت به شاهد داشت (p<0/05). ميزان گلوکز خون تفاوت معنی­ داری در بين تيمارهای نداشت. ميزان کلسترول و تری­گليسيريد با روند تقريباً مشابهی پايين­ ترين مقادير خود را به ترتيب در تيمار شماره پنج و شش نشان داد. سير موجب کاهش مقادير اين پارامترها در سرم ماهيان گرديد. بالاترين مقادير HDL در تيمارهای شماره سه، چهار و پنج ديده شد که افزايش معنی­ داری نسبت به تيمار شاهد داشتند (p<0/05). تفاوت معنی ­داری ميان آنزيم­های کبدی ديده نشد. فعاليت ليزوزيمی در ماهيان تغذيه شده با g/kg 40 پودر سير افزايش معنی­ داری نسبت به ساير تيمارها داشت. افزايش سطح سير تا g/kg 40 موجب بهبود شاخص­های ارگانولپتيک مورد بررسی شامل رنگ، بو، طعم و بافت بود که با اين شاخص­ها (به ويژه طعم) گرديد، اما در سطح g/kg 50 به طور معنی­ داری نسبت به ساير تيمارها در شاخص طعم، کاهش يافت (p<0/05). در مجموع نتايج اين تحقيق نشان داد که سطوح مورد استفاده تأثير مثبت معنی ­داری بر روی پارامترهای رشد نداشته است اما سطح g/kg 40 آن در جيره غذايی توانسته است پارامترهای بيوشيميايی خون و کيفت لاشه را بهبود بخشيده و سبب تحريک و افزايش فعاليت سيستم ايمنی گردد.

واژگان کليدی: سير (Allium sativum)، قزل ­آلای رنگين­ کمان (Oncorhynchus mykiss)، شاخص­های رشد، سيستم ايمنی، کيفيت لاشه، فاکتورهای بيوشيميايی سرم، فعاليت ليزوزيم.